ТОО «ИНСТИТУТ ХИМИИ УГЛЯ И ТЕХНОЛОГИИ»

 

Әлемдік көмір өнеркәсібінің және Қазақстанның қазіргі жағдайы басқа энергия тасымалдаушылармен салыстырғанда көмірдің бәсекеге қабілеттілігінің төмендегенін көрсетеді. Тәжірибе көрсеткендей, көмір өндіретін кәсіпорындардың рентабельділігін арттыру және экологиялық-экономикалық залалды азайту көмірдің әлеуетін, оның ішінде көмір үсті және көмір асты компоненттерін, сондай-ақ көмір өндіру қалдықтарын барынша толық пайдаланған жағдайда мүмкін болады. Көмірді ғана емес, сонымен қатар үстіңгі қабаттарды, байыту қалдықтарын тереңдетіп өңдеу технологиялары қосылған құны жоғары өнімдер мен жартылай фабрикаттарды алу үшін ерекше маңызға ие.

Көмір химиясын дамытудың экономикалық орындылығы шикізат пен өндірілетін өнімге баға деңгейімен анықталады. Мысалы, Майкөбе кен орнының 1 тонна қоңыр көмірі нарықтық жағдайда 45-50 доллар тұрады, ал механохимиялық және электрофизикалық әсерлер нәтижесінде көмірден алынатын 1 тонна гуминді заттардың құны халықаралық нарықта 1500—ден 5000 мың долларға дейін болуы мүмкін. өнімдердің тазалығы. Осы қағидалар мен халықтың денсаулығы мен органикалық өндірістегі рөлін ескере отырып, Еуропалық Одақ жуырда 2030 жылға дейін химиялық пестицидтерді қолдануды 50%-ға, минералды тыңайтқыштарды 25%-ға азайту және органикалық егіншіліктің үлесін арттыру жоспарларын белгіледі. Еуропаның агроөнеркәсіптік кешенінің құрылымы 25% -ға дейін.

Қазіргі уақытта органикалық өндіріс 181 елде 71,5 миллион гектар аумақта жүзеге асырылуда, ал органикалық өнімдердің әлемдік нарығы 115 миллиард АҚШ долларына бағаланады. Қазақстанда 300 мың гектар жерге органикалық тыңайтқыштар қолданылады, ал өсірілген дақылдар Германия мен Ресейге жоғары бағамен экспортталады (2 есе көп). Қазақстанда органикалық биопрепараттарды өткізу нарығы айтарлықтай ауқымды.

Жақында құрамында хелатталған күйде Fe, Cu, Zn, Mn, Mo, Co және B қоспалары бар калий және/немесе натрий гуматтары бар органо-минералды микроэлементтер тыңайтқыштары перспективалы болып саналады. Айта кету керек, әдетте синтетикалық лигандтарға (EDTA, DTPA, EDDGA) негізделген микроэлементтер тыңайтқыштары бірдей мақсаттарда қолданылады. Олар тиімді, бірақ олардың өнеркәсіптік өндірісінде хлорланған көмірсутектерден алынатын монохлорсірке қышқылы да, этилендиамин де қолданылады. Әрине, мұндай өндіріс адамдар мен қоршаған орта үшін қауіпсіз емес.

Осы проблемаларды шешудің перспективалы жолдарының бірі Қазақстанның қоңыр көмірінен полиэлектролит қышқылдары негізіндегі гуминді тыңайтқыштарды (гуматтарды) пайдалану болып табылады.

Полиэлектролит қышқылдарында оң зарядталған функционалдық топтардың екеуі де бар: пептидтік (-CO —N H -), азо топтары (-N=N-), аминдер (-NH 2, —N H -, >N-), амидтер (-CO—NH2), иминдер (>C=NH), сондай-ақ теріс зарядталған: спирттік, фенолды және гидроксихинонды гидроксилдер (-ОН), альдегидті, кетонды және хинонды карбонилдер (>С=0), карбоксилдер (-COOH),метоксилдер (-O-CH3) және басқалары. Басқаша айтқанда, гумин қышқылдары — көпфункционалды полиэлектролиттер, дәлірек айтқанда, полиамфолиттер.

Жоғарыда айтылғандарға байланысты ұсынылып отырған жоба полиэлектролиттер негізінде көпфункционалды жаңа модификацияланған органикалық биологиялық өнімдерді (МОБ) өндірудің жоғары тиімді технологиясын жасауға бағытталған. гумин қышқылдарының.

Осылайша, гуминді заттарға гумин қышқылдары (гумин қышқылдары, соның ішінде қара және қоңыр, фульвоқышқылдары және гиматомелан қышқылдары), гумин және меланин заттары жатады.  ГҚ классификациясының негізі осы қосылыстарды табиғи объектілерден белгілі бір еріткіштермен бөліп алуға байланысты олардың айырмашылығына негізделген.

Қазақстанның көмірінен алынатын гуминді полиэлектролит қышқылдарының негізінде органикалық текті жаңа модификацияланған биопрепараттар жасау идеясы агросекторда ғана емес, сонымен қатар түсті металлургияда, қоршаған ортаны қорғауда дамудың жаңа және перспективалы бағыты болып табылады. суды ауыр металдардан тазарту және металдарды сулы ерітінділерден алу үшін қоршаған орта.  Орынбасарлардың ішінде карбоксил, гидроксил, метоксил және алкил топтары басым. Рамалық бөліктен басқа, гуминді заттардың полисахаридті және полипептидті фрагменттермен байытылған шеткі бөліктері де болады. Біз функционалдық топтардың іс-әрекеттерін мақсатты түрде күшейте аламыз.

Донорлық–акцепторлық топтардың болуына байланысты гуминді полиэлектролит қышқылдары әр түрлі салаларда қолданудың кең спектріне ие бола алады. Гумин молекулалары химиялық табиғаты бойынша ерекшеленетін екі құрылыс блоктарынан тұрады: хош иісті негіз және көмірсу-пептидтік периферия. Полиэлектролит қышқылдарының бағытталған металл нанобөлшектерімен модификациясы алынған өнімдердің суда белсенділігі мен ерігіштігін арттырады.

Гуминдік полиэлектролит қышқылдары негізінде модификацияланған биопрепараттарды гуминдік қаңқаның ыдырауына ұшыратпай алу және сол арқылы негізгі оң қасиеттерін арттыру.

Мақсат: көмірден алынған хелатталған кешендер негізінде әртүрлі компоненттері бар модификацияланған органикалық биологиялық өнімдерді (МОБ) тәжірибелік өндірудің технологияларын әзірлеу және ұйымдастыру және экологиялық таза органикалық өнімдерді өсіру үшін өсімдік шаруашылығында қолдану.

Жобаның негізгі мақсаты – экологиялық таза технологияны әзірлеу және биологиялық өнімдерді өндіруді ұйымдастыру және хелатталған кешенді биологиялық өнімдердің (NPK, Si, Ca, Mp, Co, B, S, Fe) әсерінің тиімділігін анықтау үшін сынақтар жүргізу.  Полиэлектролит қышқылдарының (гуминдік, фульвалық, гиматомеландық) химиялық құрамын, функционалдық құрамын зерттеу хелатталған комплекстер түзілімдеріндегі металл нанобөлшектерінің өзара әрекеттесу механизмі, модификацияланған биологиялық өнімдердің термофизикалық, физика-химиялық, биохимиялық, биологиялық қасиеттерін және өсімдіктерге әсер ету механизмін зерттеу. Қазақстан Республикасының әртүрлі топырақтарында дәнді және көкөніс дақылдары үшін алынған хелатталған кешенді биологиялық өнімдердің тиімділігін анықтау үшін далалық сынақтарды сынау және жүргізу.

Ғылыми жаңалығы бұл жұмыс биологиялық өнімді полиэлектролит қышқылдарынан хелатталған кешен түріндегі микроэлементтермен көмір қалдықтарынан механикалық активтендіру және диффузиялау арқылы алудан тұрады.

Тыңайтқыштарды қолдану саласы: шаруа қожалықтары, жылыжай шаруашылықтары; әртүрлі ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірумен айналысатын ұйымдар мен компаниялар.

Күтілетін нәтижелер: Жобаны іске асыру елдің азық-түлік қауіпсіздігін арттыруға, қазақстандық тұтынушылардың импорттық био тыңайтқыштарға тәуелділігін төмендетуге ықпал ететін болады. Модификацияланған органикалық тыңайтқыштарды қолдану кез келген топырақ-климаттық аймақтарда, тозған және ластанған топырақтарда ауыл шаруашылығы өнімдерінің сапасын тиімді арттыруға және өнімділігін арттыруға мүмкіндік береді, сонымен қатар топырақтың құнарлылығын сақтауға және арттыруға ықпал етеді.

Нәтижелерге қол жеткізілді: Көмірсутек–пептидті перифериялық топты және полиэлектролитті гумин қышқылдарының ароматты қаңқасын металл оксидінің нанобөлшектері мен минералдарымен модификациялау әдістемесі әзірленді.

Бұл жобаның негізгі нәтижесі технологиялық регламенттерді әзірлеу және көмірден полиэлектролит қышқылдарынан биологиялық өнімдердің толық технологиялық тізбегі бар тәжірибелік–өнеркәсіптік зауытты ұйымдастыру болып табылады. Полиэлектролит қышқылдары негізінде органикалық биологиялық өнімдердің тәжірибелік партияларын өндіруге сапа сертификатын және техникалық шарттарды алу.

 

№	Зерттеу тобы мүшелерінің аты-жөні	Лауазымы	Идентификаторлар (Scopus Author ID, Researcher ID, ORCID) және сәйкес профильдерге сілтемелер
1	Ермағамбет Б.Т., х.ғ.д., профессор, ҚазҰЖҒА академигі	Жоба жетекшісі, Жетекші ғылыми қызметкер, директор	Author ID Scopus-та —55734753900,  https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=55734753900  Researcher ID  жылы Web of Science — ABF-5710-2021 https://publons.com/researcher/4841856/bolat-ermagambet/  ORCID ID:0000-0003-1556-9526  https://orcid.org/0000-0003-1556-9526
2	Қасенова Ж.М., т.ғ.к.	Орынбасарыжоба жетекшісі, Жетекші ғылыми қызметкер, орынбасар. директорлар	Author ID Scopus-та —57193987986,  https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57193987986  Researcher ID  жылы Web of Science — AAR-7512-2021 https://publons.com/researcher/4524904/zhanar-kasenova/  ORCID ID: 0000-0002-9497-7319 https://orcid.org/0000-0002-9497-7319
3	Казанкапова М.К., phD, асс. профессор, ҚазҰЖҒА корреспондент-мүшесі	Жетекші ғылыми қызметкер, зертхана меңгерушісі	AuthorID Scopus-та—56195582800, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=56195582800 ResearcherID  жылы Web of Science — AAR-2924-2020 https://publons.com/researcher/3716752/maira-kazankapova/ ORCIDID:0000-0001-9016-3062 https://orcid.org/0000-0001-9016-3062
4	Қаленова А.М., магистр	Кіші ғылыми қызметкер	ORCID ID:0000-0001-8303-7746
5	Сәулебекова М.Е.,магистр	Кіші ғылыми қызметкер	ORCID ID: 0000-0002-7004-242 https://orcid.org/0000-0002-7004-2420
6	Имбаева Д.С.,магистр	Кіші ғылыми қызметкер	ORCID ID: 0000-0002-9365-7612 https://orcid.org/0000-0002-9365-7612
7	Маслов Н.А., маман	Инженер-энергетик	—
8	Сәулегелді И.Т., бакалавр дәрежесі	Химик-технолог	—

 

Осы жоба бойынша 2021 жылы тезистердің 13 мақаласы жарық көрді:  шетелдік басылымдарда 2 мақала, оның ішінде 1 нөлдік емес импакт-фактормен (Web ofScience), 2 мақала рецензияланған отандық ғылыми басылымдарда (КОКСОН) сненулев импакт-фактор, шетелдік халықаралық конференциядағы баяндаманың 9 тезисі, өнертабысқа 1 патент алды. 

1 бап Science Citation IndexExpanded Web of Science деректер базасында индекстелетін рецензияланатын ғылыми басылымдардағы нөлдік емес импакт-факторы бар шетелдік басылымдар:

Yermagambet B.T., Kasenov B.K., Kazankapova M.K.,Kassenova Zh.M., Kuanyshbekov, E.E., Nauryzbaeva, A.T. Physicochemical andElectrophysical Properties of Carbon Materials Based on Humic Acids // SolidFuel Chemistry, 2021, 55 (1), 41–46. DOI: 10.3103/S036152192101002X (IF-0.937,Q3).

1 мақала жылы шетелдік басылымдарда: Kukhar E.V.,Yermagambet B.T., Kassenova Zh.M.,Kazankapova M.K., Baylina G.E. Analysis ofinfluence of feed additives on humate оf potassium on productivity of agriculturalanimals// Journal «Qalam». Academic, Research Journal of  Paktia University,221, № 11, Р. 260-268.

2 мақалалар БҒСБКұсынғанотандықнемесешетелдікғылымибасылымдарда:

9 тезистер халықаралық конференциялардағы баяндамалар:

Патент Қазақстан Республикасының №35020 өнертабысқа. 23.04.2021 жылы тіркелді. "Тотыққан тозған және қоңыр көмірден гуминді заттарды алу әдісі". Авторлар:  Ермағамбет Б.Т., Касенова Ж.М. Нұрғалиұлы.Ө., Казанкапова М.Қ.

Әдебиеттерде жарияланған бірнеше зерттеулерге сүйене отырып, сутегін қатты күйде сақтау оны сақтау және тасымалдау сияқты мәселелерді шешу үшін қолайлырақ нұсқа болып табылатыны атап өтіледі. Бұл пішінде сутегін абсорбция (металл гидридтері және күрделі гидридтер) және адсорбция (активтендірілген көмірлер (АУ), графит, көміртекті нанотүтікшелер (CNTs) және көміртекті наноталшықтар (CNTs) сияқты көміртекті материалдар) арқылы сақтауға болады.). Көміртекті материалдардағы сутегінің адсорбциясы абсорбциямен салыстырғанда жинақтау қабілеті тұрғысынан қолайлырақ екені байқалады. Бөлме температурасында белсендірілген көмірдің, графиттің, бір қабатты нанотүтікшелердің, көпқабатты нанотүтікшелердің және CNV сутегінің эксперименталды түрде өлшенген максималды сақтау сыйымдылығы 5,5, 4,48, 4,5, 6,3 және 6,5 салмақты құрайды. тиісінше %.

Сутегі әртүрлі салаларда кеңінен қолдануға болатын тиімді баламалы отынға айналады деп болжануда. Дегенмен, сутегінің өндірісі ыңғайсыз, сонымен қатар сутегі технологиясы оны сақтау мен тасымалдауда күрделі мәселеге тап болады. Сутегін үш жолмен сақтауға болады: сығылған газда, криогенді сұйықтықта және қатты күйдегі қоймада. Біріншісінде, сутегі газы үлкен көлемді алатындықтан, жоғары қысымды газдың болуымен бірге үлкен сақтау қоймасы қажет, бұл жоғары қысу энергиясын қажет етеді. Екінші әдісте, криогендік сұйықтық ретінде ол үлкен қаржылық инвестицияларды қажет етеді және процесс әрқашан әртүрлі шығындардан тұрады, мысалы, толтыру кезінде қайнау және т.б. Сондықтан сутегін сақтаудың үнемділігі мен қауіпсіздігі бірқатар зерттеушілердің назарын оның назарын аударды күйді сақтау материалдарға/қорытпаларға адсорбциялау және/немесе сіңіру арқылы.

CNTs, AU, цеолиттер, графен және металлорганикалық қаңқалар сияқты материалдарды физикалық және химиялық өңдеу арқылы сутегінің сақтау сыйымдылығын арттыру үшін оңтайландыруға болатындықтан. Әдебиеттердегі жұмыстың әртүрлі нәтижелері белгілі, бұл сақтау сыйымдылығының әртүрлі бағалауларын көрсетеді, бірақ кейбір жағдайларда алынған мәндер талап етілетін стандартқа сәйкес келмеді.

Сыйымдылығы жоғары, салмағы аз және тұрақтылығы жоғарырақ жаңа сақтау жүйелерін құру және дамыту әрқашан әртүрлі технологиялық бастамалардың, әсіресе портативті электроника мен жылжымалы көліктердің мақсаттары болды. Сондықтан сутегін болашақта экологиялық таза энергия тасымалдаушысы ретінде пайдалану үшін қауіпсіз, тиімді және үнемді сақтау жүйесі қажет екені белгілі болды. Қауіпсіздік тұрғысынан металл гидридтерін пайдаланудың артықшылығы бар, бірақ резервуар жүйесінің жалпы салмағын ескерсек, көптеген материалдар үшін жарамсыз. Мұндай кемшілікті атомдық салмағы аз болғандықтан және оның бетіндегі Ван-дер-Ваальс күштерінің әсерінен диссоциацияланбаған сутегі молекулаларын адсорбциялайтын микрокеуекті табиғатына байланысты көміртекті материалдарды пайдалану арқылы болдырмауға болады.

Мақсат: Бұл жобаның негізгі мақсаты - сыйымдылығы жоғары, салмағы аз және тұрақтылығы жоғары сутегін бөлуге және сақтауға арналған микрокеуекті құрылымы және жоғары меншікті беті бар көміртекті материалдарды жасау және әзірлеу.

Ғылыми жаңалығы. Бұл жобаның ғылыми жаңалығы ғылыми негіздерді әзірлеу және көміртекті шикізаттан үлкен сыйымдылығымен, жеңіл салмағымен және тұрақтылығымен ерекшеленетін сутегін бөлуге және сақтауға арналған меншікті беті жоғары микрокеуекті көміртекті материалдарды алу болып табылады. Көміртекті наноқұрылымдарды алу және олардың сутегін сақтау қабілетін жақсарту үшін термохимиялық процестер қолданылады. Сондай-ақ меншікті бетінің ауданын ұлғайту үшін электр доғасын өңдеу әдісі қолданылады, мұнда алынған көміртекті материал электрод ретінде пайдаланылады. Біз алғаш рет электронды сәуленің (өнеркәсіптік электронды үдеткіште) көміртекті материалдарға әсерін қолданамыз. Үдетілген электрондар сәулесімен өңдеу материалдарға әсер етудің перспективті энергетикалық түрлерінің бірі болғандықтан. Электрондық сәуле - бұл аз уақыт ішінде оның күйін күрт өзгерте отырып, өңделетін материалдың көлеміне энергияның көп мөлшерін енгізуге мүмкіндік беретін экологиялық таза энергия тасымалдаушысы.

Қолданылу саласы:көмір химиясы, энергетика, нанотехнологиялар, қоршаған ортаны қорғау және т.б.

- 2023 жылға: Жарияланады: Халықаралық конференцияда баяндаманың 1 тезисі.

Нәтижесінде сутегін бөлу және сақтау үшін микрокеуекті көміртекті наноматериалдарды алудың оңтайлы әдістері әзірленеді; сутегін бөлу және сақтау үшін микрокеуекті наноматериалдарды алу арқылы құрамында көміртегі бар шикізатты өңдеудің ең қолжетімді, тиімді және экономикалық негізделген отандық және шетелдік технологиялары зерделенеді; сутегін бөлу және сақтау мәселесін қозғайтын қазіргі заманғы ғылыми-техникалық, нормативтік, әдістемелік әдебиеттерге аналитикалық шолу, оның ішінде ғылыми ақпарат көздеріне шолу жасалады: жетекші шетелдік ғылыми журналдардағы мақалалар, монографиялар және (немесе) соңғы жылдардағы патенттер; сутегін бөлу және сақтау үшін микрокеуекті көміртекті наноматериалдарды қайта өңдеу бойынша неғұрлым қолжетімді, тиімді және экономикалық негізделген отандық және шетелдік технологиялар зерделенетін болады. микрокеуекті көміртекті наноматериалдар термиялық, термохимиялық және электрофизикалық (электр доғасы, электронды сәуленің әсерінен) әдістермен, микрокеуекті материалдарды өндірудің оңтайлы жағдайларын анықтау үшін технологиялық параметрлердің (температура, қысым) процеске әсері зерттелетін болады; алынған өнімдердің физика-химиялық, термодинамикалық, кинетикалық, электрофизикалық және басқа қасиеттері зерттелетін болады.  Алынған наноматериалдардың сорбциялық сипаттамалары БЭТ, Дубинин-Радушкевич және Дубинин-Астахов әдісімен зерттелетін болады.

- 2024 жылға: 2 ғылыми мақала жарияланады, оның ішінде 1 мақала немесе рецензияланатын ғылыми басылымда Web of Science базасының Science Citation Index Expanded жобасының ғылыми бағыты бойынша индекстелген немесе Scopus базасында CiteScore бойынша кемінде 50 (елу) процентильге ие, 1 мақала немесе рецензияланатын шетелдік немесе отандық басылымда рецензияланатын болады. , КОКСНВО ұсынған, 1 баяндама тезисі.

Нәтижесінде сутегін наноматериалдармен бөлу және сақтау бойынша эксперименттер жүргізіледі, көміртекті наноматериалдар газды бөлу үшін, сондай-ақ жоғары тазалықтағы газ қоспаларынан сутегін алу үшін қолданылады, оңтайлы материалдар таңдалады, пайдаланылған газдарға көміртекті материалдардың сорбциялық сыйымдылығы зерттеледі; микроқұрылымдық наноматериалдардың сутегін сақтауға арналған сыйымдылығын өлшеуге арналған модульдік зертханалық реактор жасалады, сутегін сақтаудың оңтайлы шарттарын анықтау үшін процеске технологиялық параметрлердің әсері зерттеледі; көміртекті наноматериалдардың сутегін сақтауға арналған сыйымдылықтары зерттеледі. сутегін олардың құрылымына, алдын ала өңдеуіне, құрылымдық ақауларына, жұмыс қысымы мен температурасына қарай жинақтау, болашақ қолданбалар үшін қажетті сутегін сақтау сыйымдылығына қол жеткізу үшін көміртекті материалдардың құрылымын өзгерту арқылы сутегін сақтау материалдарының сыйымдылығын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізіледі; микроқұрылымдық көміртекті материалдардағы сутегінің адсорбциясы мен десорбциясының механизмі зерттелетін болады.

- 2025 жылға: 2 ғылыми мақала жарияланады, оның ішінде 1 мақала немесе рецензияланатын ғылыми басылымда Web of Science базасының Science Citation Index Expanded жобасының ғылыми бағыты бойынша индекстелген немесе Scopus базасында CiteScore бойынша кемінде 50 (елу) процентильге ие, 1 мақала немесе рецензияланатын шетелдік немесе отандық басылымда рецензияланатын болады. , КОКСНВО ұсынған, 1 баяндама тезисі.

Нәтижесінде құрамында көміртегі бар наноматериалдармен сутегін бөлу және сақтау процесін оңтайландыру бойынша жұмыстар жүргізіледі; сыйымдылығы жоғары, салмағы жеңіл және тұрақтылығы жоғары көміртекті материалдарды өндірудің оңтайлы, үнемді және үнемді технологиясын таңдау бойынша жұмыстар жүргізіледі; технологиялық параметрлерге байланысты таза сутегін алу үшін пайдаланылған газдарды бөлудің зертханалық технологиялық регламенті әзірленеді; көміртекті материалдардың микроқұрылымдарында сутегін сақтаудың зертханалық технологиялық регламенті әзірленеді.

• Сутегін бөлу және сақтау үшін микрокеуекті көміртекті наноматериалдарды алудың оңтайлы әдістері әзірленді.
• Сутегін бөлу және сақтау үшін микрокеуекті наноматериалдарды алу үшін құрамында көміртегі бар шикізатты қайта өңдеудің ең қолжетімді, тиімді және экономикалық негізделген отандық және шетелдік технологиялары зерттелді.
• Сутегін бөлу және сақтау мәселесін қозғайтын заманауи ғылыми-техникалық, нормативтік, әдістемелік әдебиеттерге аналитикалық шолу, соның ішінде ғылыми ақпарат көздеріне шолу жасалды: жетекші шетелдік ғылыми журналдардағы мақалалар, соңғы жылдардағы монографиялар және (немесе) патенттер.
• Микрокеуекті көміртекті наноматериалдар термиялық, термохимиялық және электрофизикалық (электр доғасы, электронды сәуленің әсерінен) әдістермен алынады.  Микрокеуекті материалдарды алудың оңтайлы шарттарын анықтау үшін технологиялық параметрлердің (температура, қысым) процеске әсері зерттелетін болады.   
• Алынған өнімдердің физика-химиялық, термодинамикалық, кинетикалық, электрофизикалық және басқа қасиеттері зерттелді.  Алынған наноматериалдардың сорбциялық сипаттамалары БЭТ, Дубинин-Радушкевич және Дубинин-Астахов әдісімен зерттелетін болады.
• Сутегін наноматериалдармен бөлу және сақтау бойынша тәжірибелер жүргізілді.
• Алынған көміртекті наноматериалдар газды бөлу үшін, сондай-ақ жоғары тазалықтағы газ қоспаларынан сутегін алу үшін пайдаланылды, оңтайлы материалдар таңдалды.  Пайдаланылған газдарға арналған көміртекті материалдардың сорбциялық резервуарлары зерттелді.
• Микроқұрылымдық наноматериалдардың сутегін сақтау қабілетін өлшеуге арналған модульдік зертханалық реактор жасалды. Сутегін сақтаудың оңтайлы жағдайларын анықтау үшін технологиялық параметрлердің процеске әсері зерттелді. 
• Көміртекті наноматериалдардың құрылымына, алдын ала өңдеуіне, құрылымдық ақауларына, жұмыс қысымы мен температурасына байланысты сутегін сақтау қабілеттері зерттелді. Болашақ қолданбалар үшін қажетті сутегін сақтау сыйымдылығына қол жеткізу үшін көміртекті материалдардың құрылымын өзгерту арқылы сутегін сақтау материалдарының сыйымдылығын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізілді.

 

№	Зерттеу тобы мүшелерінің аты-жөні	Лауазымы	Идентификаторлар (Scopus Author ID, Researcher ID, ORCID) және сәйкес профильдерге сілтемелер
1	Казанкапова Майра Куттыбаевна., phD, асс. профессор (доцент), ҚазҰЖҒА корреспондент мүшесі	Жоба жетекшісі, жетекшілік етемінғылыми қызметкер, зертхана меңгерушісі	AuthorID Scopus-та—56195582800, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=56195582800 ResearcherID  в Web of Science — AAR-2924-2020 https://publons.com/researcher/3716752/maira-kazankapova/ ORCIDID:0000-0001-9016-3062 https://orcid.org/0000-0001-9016-3062
2	Дәулетжанова Жанна Таумұратқызы, PhD	Жетекші ғылыми қызметкер	ID  WoS - AHA-9283-2022, ORCID ID: 0000-0003-0628-2654,  Scopus ID: 57196022221 https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57196022221&origin=recordpage
3	Қаленова Әсемгүл Маратқызы, магистр	Ғылыми қызметкер	ORCID: 0000-0001-8303-7746
4	Малғаждарова Айнагүл Біржанқызы, магистрант	Кіші ғылыми қызметкер	Scopus ID: 59370188300 https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=59370188300&origin=recordpage ORCID: 0000-0003-0416-7775
5	Қожамұратова Ұлтуған Мейрамбекқызы, магистрант	Кіші ғылыми қызметкер	Scopus ID: 59369739900 https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=59369739900 ORCID: 0009-0000-7894-5723
6	Мендалиев Гани Кенжебекович, магистрант	Кіші ғылыми қызметкер	Scopus ID: 59370274100 https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=59370274100&origin=recordpage ORCID: 0009-0001-75811-4313
7	Акшекина Әсел Саматқызы, бакалавр	Аға зертханашы	ORCID: 0009-0006-7894-2181
8	Саулегелді Ислам Жақыпұлы, бакалавр	Инженер	-
9	Қайратов Арманқайыр Алмасұлы, бакалавр	Инженер	-
10	Бекішев Ж.А.	Экономист	-

 

Nanomaterials Derived from Coal for Hydrogen Storage // ES Energy Environ., 2024, 25, 1234, 1-15. https://dx.doi.org/10.30919/esee1234(percentile-89, CiteScore-10,7)

Ермағамбет Б.Т., Казанкапова М.К., Касенова Ж.М. Парниктік газдарды гуминді заттармен сіңіру әдісі// Қазақстан Республикасының 05.04.2024 жылғы № 36680 өнертабысқа патенті (№2022/0766.1. 05.12.2022 ж.)

 

2 мақалаларжіберілді рецензияланатынотандықбасылымдаұсынылған  КОКСНВО

Өзектілігі: Қазақстанныңмұнайөнеркәсібі — Қазақстанэкономикасыныңмаңыздысалаларыныңбірі. Бүгінде мұнайдың расталған қорлары бойынша Қазақстан әлемдік мұнай қорының 3%-ын иеленіп, әлемнің жетекші 15 елінің қатарына кіреді. Мұнайлы-газды аудандар ел аумағының 62% алып жатыр және 172 мұнай кен орны бар, оның 80-нен астамы игерілуде. Мұнай қорының 90%–дан астамы 15 ірі кен орындарында - Теңіз, Қашаған, Қарашығанақ, Өзен, Жетібай, Жаңажол, Қаламқас, Кеңқияқ, Қаражанбас, Құмкөл, Солтүстік Бозашы, Әлібекмола, Орталық және Шығыс Прорва, Кенбай, Королевское кен орындарында шоғырланған. . Кен орындары Қазақстанның он төрт облысының алтауының аумағында орналасқан. Бұл Ақтөбе, Атырау, Батыс Қазақстан, Қарағанды, Қызылорда және Маңғыстау облыстары. Бұл ретте көмірсутегі қорларының шамамен 70%-ы Қазақстанның батысында шоғырланған.

Топырақтың мұнаймен және мұнай өнімдерімен (МӨЗ) ластану проблемасы өзекті және өзекті болып табылады. Топырақтың мұнаймен және НП-мен ластануы экожүйенің нағыз экологиялық апаты болып табылады. Мұнай өндіру және өңдеу, мұнай өңдеу зауыттарын тасымалдау және сақтау мұнай өндіру аймағының ластануымен, көлік және құбыр желілеріндегі төтенше жағдайлармен, мұнай қоймаларынан ағып кетумен, құрамында мұнайы бар ағынды сулар мен мұнай шламдарының түзілуімен байланысты. Мұнайдың ластануы қолайсыз экологиялық жағдай туғызады, бұл табиғи биоценоздардың барлық байланыстарының терең өзгеруіне немесе олардың толық өзгеруіне әкеледі. Топырақтың мұнайхимиялық ластануымен топырақ жамылғысының деградациясы топырақ профилінің толық немесе ішінара бұзылуынан, генетикалық горизонттардың қалыңдығының бұзылуынан көрінеді; топырақтың физикалық (тығыздығы, құрылымы, кеуектілігі, байланысы, агрегациясы) және химиялық (гумустың құрамы, күлмен қоректену элементтері, жоғары молекулалық қосылыстар, топырақ суспензиясының реакциясы, профиль бойынша тұздардың таралуы) қасиеттерінің өзгеруі. Негізгі ластаушы заттар шикі мұнай, бұрғылау ерітінділері, минералданған ағынды сулар болды. Топырақтар шикі мұнайдан, газдан, мұнай суларынан, ағынды сулардан, жер асты суларынан және бұрғылау ерітінділерінен тұратын қабат сұйықтығының төгілуі немесе шығарындылары арқылы ластанған. Бұл заттар технологияның бұзылуына немесе әртүрлі төтенше жағдайларға байланысты топыраққа енген.

Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы кодекстің 54-бабына сәйкес, егер осы Кодексте өзгеше көзделмесе, жер қойнауын пайдаланушы өзіне берілген жер қойнауы учаскесіндегі жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың салдарын жоюға міндетті. Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен өндірістік объектілер мен жер учаскелерін халықтың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ететін жағдайға келтіру мақсатында жүргізілетін іс-шаралар кешені жер қойнауын пайдаланудың зардаптарын жою болып табылады.

Мұнаймен ластанған топырақты қалпына келтіру үшін топырақтың өзін-өзі тазартудың табиғи механизмдеріне негізделген биологиялық әдістер кеңінен қолданылады, олар дәстүрлі түрде биоремедиацияның ашық технологиялық алаңдарында жүзеге асырылады. Биоремедиацияның ашық технологиялық алаңдарын пайдаланудың негізгі кемшілігі бақыланатын параметрлер бойынша мұнай өңдеу зауытын өңдеу процесінің мүмкін еместігі, технологиялық алаңдар үшін қомақты жер учаскелерін бөлу қажеттілігі, процестің ұзақ кезеңі болып табылады. климаттық факторлармен шектеледі және мұнаймен ластанған аумақтар үшін 2-ден 4-ке дейін вегетациялық кезеңді құрайды. Интенсивті биохимиялық технологияны қолдану биоремедиация әдісінің оң жақтарын сақтауға және пайда болған кемшіліктерді жоюға мүмкіндік береді, бұл күнтізбелік жыл бойы топырақтағы мұнай көмірсутектерінің тиімді биодеструкциясы үшін қажетті оңтайлы параметрлерді жасау және қолдау арқылы қол жеткізіледі.

Мақсат: Кешенді бактериялық-гуминдік биологиялық өнімнің қасиеттерін зерттеу, сондай-ақ топырақты детоксикациялау құралы ретінде пайдалану технологиясын және мұнаймен ластанған жерлерді тазарту үшін практикалық қолданылуын әзірлеу.

Ғылыми жаңалығы. Жобаның ғылыми жаңалығы мұнаймен ластанған жерлерді қалпына келтіру үшін биологиялық өнім ретінде пайдалану үшін Қазақстанның қоңыр тотыққан көмірінен микроорганизмдер консорциумы (топырақ, сүт қышқылы, ашытқы) және гуминді заттар тұздары негізінде аралас биологиялық өнімдер технологиясын жасау және әзірлеу болып табылады. Бұл жоба Қазақстанда табысты жүзеге асырылса, мұнаймен ластанған жерлерді қалпына келтіру және қалпына келтіру үшін микроорганизмдермен бірге гуминді заттарға негізделген жоғары тиімді биологиялық өнімдер алғаш рет әзірленіп, алынады, бұл қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының Батыс аймақтарында орасан зор гектар алқапты алып жатыр. . Алынған биологиялық өнімнің экспорттық әлеуеті бар, өйткені араб елдері, Парсы шығанағы елдері және Африка елдері құмды, құрғақ жерлерді, тұзды топырақты суару үшін осындай биологиялық өнімдерді алуды қажет етеді. Бұл биологиялық өнімді мұнай өнімдерімен ластанғаннан кейін топырақты қалпына келтіру үшін пайдалануға болады.

Қолданылу саласы:мұнай-газ, көмір-химия өнеркәсібі, биотехнология, қоршаған ортаны қорғау.

1) Жарияланады: 7 (жеті) ғылыми жарияланым жарияланады, оның ішінде: Web of Science базасының Science Citation Index Expanded индексінде индекстелген және (немесе) жобаның ғылыми бағыты бойынша рецензияланатын ғылыми басылымдарда 3 (үш) мақала және (немесе) рецензияланатын ғылыми басылымдарға шолулар. Scopus деректер базасында кемінде 50 (елу) және 1 (бір) мақала немесе рецензияланатын шетелдік немесе отандық басылымда рецензияланған, КОКСНВО ұсынған, баяндаманың 3 (үш) тезисі. 

2) Қазақстандық баспаларда 1 монография жарияланады;

3) Қазақстандық патенттік бюродан 1 патент алынады;

4) 1 ғылыми-техникалық құжат әзірленетін болады: 1) технологиялық регламент

5) жұмыстардың нәтижелерін әлеуетті пайдаланушылар, ғалымдар қоғамдастығы және қалың жұртшылық арасында тарату

Өнімдерге жарнама жасалады (coaltech сайттарында.kz және Қазмұнайгаз, интернетте, газеттерде, журналдарда, теледидарда), үлестірілген материалдар мен қолдану жөніндегі нұсқаулықтарды брошюралар мен ластанған топырақтар мен мұнаймен ластанған жерлерді гуминді заттармен қалпына келтіруге арналған оқу құралдары түрінде шығару.

6) конкурстық құжаттаманың талаптарына және жобаның ерекшеліктеріне сәйкес басқа да өлшенетін нәтижелер. Қосымша бөлімде мыналар көрсетіледі:

1) қолдану саласы және күтілетін нәтижелердің әрқайсысының мақсатты тұтынушылары

Алынған нәтижелердің мақсатты тұтынушылары, кешенді бактериялық-гуминдік биологиялық өнім: мұнай компаниялары; мұнай өндірумен және өңдеумен айналысатын ұйымдар.  Гуминдік препараттарды сатып алу туралы алдын ала келісімдер жасалған ұйымдардың тізімі (3 тармақтың 6 бөліміндегі конкурстық құжаттамаға қоса беріледі)

2) күтілетін нәтижелердің негізгі ғылыми бағытты және ғылым мен техниканың сабақтас салаларын дамытуға әсері

Кешенді бактериалды-гуминді биологиялық өнімді қолдану микроорганизмдердегі метаболизмнің бір циклін қалпына келтіру және микроорганизмдердің мұнай көмірсутектерінің биодеградациясын белсендіруі есебінен олардағы табиғи биологиялық процестерді қалпына келтіруге ықпал етеді, кез-келген топырақ-климаттық аймақтардағы қолданыстағы тазарту әдістерімен салыстырғанда, ластанған топырақты қалпына келтірудің дамыған әдісінің экономикалық артықшылықтарын анықтайды. , таусылған және ластанған топырақтарда, сондай-ақ топырақтың құнарлылығын сақтауға және жақсартуға ықпал етеді.

3) алынған ғылыми нәтижелерді коммерцияландырудың қолданылуы және (немесе) мүмкіндігі; Алынған нәтижелер негізінде мұнаймен ластанған жерлерді қалпына келтіруді өнеркәсіптік жолмен жүзеге асырудың технологиялық регламенті әзірленетін болады.

4) негіздемесі бар жоба нәтижелерінің әлеуметтік, экономикалық, экологиялық, ғылыми-техникалық, мультипликативтік және (немесе) өзге де әсері;

Алынған биопрепарат Қазақстанның батыс және басқа аймақтарының мұнаймен ластанған жерлерінің орасан зор аумақтарын қалпына келтіруге және қалпына келтіруге ықпал етеді. Алынған биологиялық өнімнің экспорттық әлеуеті де бар, өйткені араб елдері, Парсы шығанағы елдері және Африка елдері құмды, құрғақ жерлерді, тұзды топырақты суару үшін осындай биологиялық өнімдерді алуды қажет етеді.

5) сапалық және сандық сипаттамаларын көрсете отырып, жобаның басқа да тікелей және жанама нәтижелері. Кешенді түрлендірілген биопрепаратты нарыққа толыққанды шығару үшін мыналар қажет: өнімді сертификаттау; өнімге сұраныс пен сату нарығын зерттеу бойынша маркетингтік зерттеулер жүргізу.

• Мұнаймен ластанған жерлерді қалпына келтіру бойынша шолу зерттеулері жүргізілді. Жерді қалпына келтіру, топырақты тазарту, мұнай өнімдерін кәдеге жарату және топырақ микробиомасын қалпына келтіру әдісі әзірленді.
• Минералды және органикалық тыңайтқыштарды, табиғи мелиоранттарды немесе препараттарды қолдануға негізделген, мұнаймен немесе мұнай өнімдерімен ластанған немесе ластанған топырақты тазарту және қалпына келтіру әдістері мен әдістері мәселесін қозғайтын заманауи ғылыми-техникалық, нормативтік, әдістемелік әдебиеттерге әдеби-аналитикалық шолу жүргізілді. -биодеструкторлар;
• Құрамында гуминді заттар мен топырақ микроорганизмдері бар кең ауқымды мақсаттағы кешенді биологиялық өнімдерді алу технологиясы әзірленді. Мұнаймен ластанған жерлерді қалпына келтірудің тиімді әдісіне ықпал ететін модификацияланған хелатталған кешендерді құру;
• Мұнаймен майланған жерлер аумағынан сынамалар алынып, топыраққа физика-химиялық талдау жүргізілді. Сынамалар "Доссормұнайгаз" МГӨБ мұнаймен ластанған аумағынан ГОСТ бойынша алынды, Вост. Мақат (Атырау облысы) мұнаймен мазутталған жерлер;
• Іріктелген топыраққа физика-химиялық талдау және мұнаймен ластанған топырақты ластану дәрежесі бойынша зерттеу, топырақ профилінің толық немесе ішінара жойылуының деградациясын, физикалық өзгерістерін зерттеу жүргізілді. (тығыздығы, құрылымы, кеуектілігі) және химиялық (гумустың мөлшері, РН және т.б.) топырақ қасиеттері;
• "Доссормұнайгаз" МГӨБ, Шығыс кен орнының мұнаймен ластанған аумағынан алынған топырақ сынамаларында зертханалық зерттеулер жүргізілді. Мақат (Атырау облысы)   топырақты топырақты тазарту үшін күрделі биологиялық өнімдердің әр түрлі серияларын қолдану арқылы. Мұнаймен ластанған топырақты тазарту үшін негізгі калий гуматы пайдаланылды; модификацияланған калий гуматтары N; калий гуматы Fe; калий гуматы Si; концентрациялары 1%, 10%, 30%, 50% гумат және іріктелген аумақтан бөлінген топырақ микроорганизмдері;
• "Доссормұнайгаз" МГӨБ мұнаймен ластанған аумағынан алынған топырақ сынамаларында калий гуматы мен бірегей микробиологиялық дақылдың микробтық препараты (UMBC) негізінде алынған биологиялық өнімнің биологиялық және физика-химиялық әсерін зерттеу жүргізілді. Шығыс. Мақат (Атырау облысы) зертханалық жағдайда.
• Алынған калий гуматы негізіндегі биологиялық өнімнің және микробтық UMBC препаратының зертханалық жағдайда мұнай өнімдерінің деградациясына биологиялық және физика-химиялық әсерін зерттеу жүргізілді. Алынған мәліметтерден көріп отырғанымыздай, 5-ші, 30-шы, 60-шы және 90-шы күндері бастапқы және өңделген топырақтағы мұнай өнімдерінің құрамы бойынша зерттеулер жүргізіліп, нәтижелер алынды. - топырақты қалпына келтіру бойынша ең жақсы нәтижелер 90-шы күні алынды, атап айтқанда гуминдік препараттарды тазарту дәрежесі 50% Калий гуматы+Fe 86,61% құрады; 50% Калий гуматы+Fe 91,20% құрады; 30% Калий гуматы+ Si 93,3% құрады; 30% Калий гуматы +N 82,8% құрады; 50% Калий гуматы+N 92,07% құрады; 10% Негізгі калий гуматы 75% құрады%;
• Мұнаймен ластанған топырақтарда калий гуматы және микробтық UMBC препараты негізінде алынған биологиялық өнімге зертханалық және далалық зерттеулер жүргізу ережелері жасалды;
• Мұнаймен ластанған топырақтардың жай-күйін топыраққа күрделі бактериалды-гуминді биологиялық өнімді енгізу арқылы қалпына келтіру механизмі зерттелді, оның құрамына биологиялық өнім UMBC микроорганизмдерінің консорциумы және калий гуматы "Казуглегумус" кіреді.Мұнаймен ластанған топырақты микроорганизмдер консорциумынан тұратын UMBC биологиялық өнімімен өңдеу (А1-Kocuria rosea; S3-Cytobacillu; Firmus S4-Pseudomonas zhaodongensis; S6-Bacillus atropaeus) әртүрлі концентрациядағы гуминді препараттармен бірге микроорганизмдердің (1, 10, 30, 50 %) калий гуматы негізінде алынған "Казуглегумус". Топырақтың негізгі қасиеттерін қалпына келтіре отырып, олардың тез және тиімді санитарлық тазартылуын қамтамасыз етеді;
• Мұнай өнімдерімен ластанған жерлерді кешенді биологиялық өніммен қалпына келтіру әдісі жасалды. Мелиорацияның тиімділігін арттыру және мұнаймен ластанған топырақтардың санитарлық-гигиеналық жағдайын жақсарту үшін біз топыраққа күрделі бактериалды-гуминді биологиялық өнімді енгізу арқылы ластанған топырақтар мен мұнаймен ластанған жерлерді мелиорациялау әдісін жасадық, топыраққа енгізер алдында микроорганизмдер мен гуминді заттардың концентрацияланған ерітінділері сумен 1: 1 қатынасында араластырылады.: 100; микробтық биологиялық өнім ретінде топырақ микроорганизмдерінен тұратын, 4 түрлі микроорганизмдер консорциумы бар UMBC қолданылады (А1-Kocuria rosea;S3-Cytobacillu; Firmus S4-Pseudomonas zhaodongensis; S6-Bacillus atropaeus)гуминдік препарат ретінде негізгі калий гуматы "Казуглегумус" және оның c (N, NPK, Fe, Si) модификациялары қолданылады.;

 

№	Зерттеу тобы мүшелерінің аты-жөні	Лауазымы	Идентификаторлар (Scopus Author ID, Researcher ID, ORCID) және сәйкес профильдерге сілтемелер
1	Касенова Жанар Муратбековна, техника ғылымдарының кандидаты	"Көмір химиясы және технологиясы институты" ЖШС, орынбасары. технологияларды енгізуді коммерцияландыру жөніндегі директорлар, жетекші ғылыми қызметкер	Scopus Author ID в Scopus -57193987986, ORCID: 0000-0002-9497-7319.,  Researcher ID  в Web of Science - AAR-7512-2021
2	Ермағамбет Болат Толеуханович х.ғ.д., профессор, ҚазҰЖҒА академигі	"Көмір химиясы және технологиясы институты" ЖШС, директор, бас ғылыми қызметкер	Author ID Scopus-та -55734753900, Researcher ID  в Web of Science - ABF-5710-2021 ORCID ID:0000-0003-1556-9526
3	Казанкапова Майра Құттыбайқызы., phD, асс. профессор (доцент), ҚазҰЖҒА корреспондент мүшесі	Жетекші ғылыми қызметкер, зертхана меңгерушісі	Author ID Scopus-та—56195582800, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=56195582800 Researcher ID  в Web of Science — AAR-2924-2020 https://publons.com/researcher/3716752/maira-kazankapova/ ORCID ID:0000-0001-9016-3062 https://orcid.org/0000-0001-9016-3062
4	Саулебекова Мезгіл Ерболқызы, магистр	Кіші ғылыми қызметкер	ORCID: 0000-0002-7004-2420
5	Имбаева Дина Сейітқалиқызы, магистр	Кіші ғылыми қызметкер	ORCID: 0000-0002-9365-7612
6	Сламия Мұхтар Ғабитұлы, магистр	Кіші ғылыми қызметкер	ORCID: 0009-0004-4224-2902
7	Малғаждарова Айнагүл Біржанқызы, магистрант	Кіші ғылыми қызметкер	Scopus ID: 59370188300 https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=59370188300&origin=recordpage ORCID: 0000-0003-0416-7775
8	Қожамұратова Ұлтуған Мирамбекқызы, магистрант	Кіші ғылыми қызметкер	Scopus ID: 59369739900 https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=59369739900 ORCID: 0009-0000-7894-5723
9	Бекбосынов Әділ, бакалавр	Инженер	-
10	Нұғыманова Сәуле	Есепші	-

 

Жарияланымдар мен патенттердің тізімі:
2023 жылы халықаралық конференцияда баяндаманың 1 тезисі жарияланды: 1. B.T. Yermagambet, Zh.M. Kassenova, M.K. Kazankapova, P.G.Kenzhekara //МҰНАЙМЕН ЛАСТАНҒАН ТОПЫРАҚТЫ ГУМУСТЫҚ ЗАТТАРМЕН ТАЗАРТУ// "Дәрілік заттарды жасау - дәстүрлері мен болашағы" атты II Халықаралық ғылыми-практикалық конференция/ Гуминдік инновациялық технологиялар бойынша ТМД МГО VIII халықаралық конференциясы (ХИТ–2023) ГУМИНДІ ЗАТТАР ЖӘНЕ ФАРМАЦИЯ/ Томск қ. Ресей, 4-6 қазан 2023 ж.– 264 б.

2024 жылы рецензияланатын ғылыми басылымда Science Citation Index Expanded жобасының ғылыми бағыты бойынша Web of Science дерекқорында индекстелген және (немесе) Scopus дерекқорында CiteScore бойынша кемінде 50 (елу) пайыздық көрсеткішке ие 2 мақала жарияланды. және COXNVO ұсынған отандық басылымның 1 мақаласы және отандық және халықаралық конференцияларда баяндаманың 5 тезисі:
1. Касенова Ж.М., Ермағамбет Б.Т., Капсалямов Б.А., Тұяқ С.Н., Саулебекова М.Е., Имбаева Д.С., Казанкапова М.К., Ысқақов Е.С. Металдардың ластануын азайту үшін топырақты гуминді заттармен өңдеу әдістерінің тиімділігін экологиялық бағалау //Ғылым жаршысы "С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті"– № 2 (121) ISSN 2710-3757, ISSN 2079-939X, Ауылшаруашылық ғылымдары, Астана, 2024. – Б.82-93.
2. Z. Kassenova, Y.Iskakov, B.Yermagambet, B.Kapsalyamov, M. Saulebekova, D. Imbayeva, M. Kazankapova, D. Nasyrova.//Effectiveness of oil-contaminated soil reclamation with humic preparations // International Journal of Agriculture and Biosciences 2024 13(3): 474-487. https://doi.org/10.47278/journal.ijab/2024.154(percentile-50, CiteScore-1.8).
3. Z. Kassenova, B. Yermagambet, M Kazankapova, K. Tastambek, N. Akimbekov, M. Kozhakhmetova, B. Kamenov, D.Nussipov, N. Altynbay, Dinara Sherelkhan, M. Slamiya , D. Imbayeva//Bioremediation of oil-polluted soils using humic substances and microorganisms// ES Food & Agroforestry 2024, ID: ES-FAF-2024-0031 (percentile-97, CiteScore-12,1).
4. Касенова Ж.М., Тастамбек Қ.Т., Ермағамбет Б.Т., Сламия М.Г., Имбаева Д.С., Саулебекова М.Е. Мұнаймен ластанған топырақты микроорганизмдерді қолдану арқылы гуминді заттармен тазарту // Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің 90 жылдығына арналған "Функционалды материалдардың химиялық технологиялары" атты Х Халықаралық Ресей-Қазақстан ғылыми-практикалық конференциясының материалдары Алматы, Қазақстан, 25-26 сәуір, 2024 ж. - Б. 118. Қорытынды
5. Қасенова Ж.М., Ермағамбет Б.Т., Саулебекова M.Ye ., Imbayeva D.S., Kenzhekara P.G., Nasyrova D.K., Research on cleaning oilcontaminated soils with modified humic substances // Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдарының жинағы // Заманауи ғылым: өзекті мәселелер және оларды шешу жолдары", ҚазТБУ – Астана, 2024. – Б. 246.
6. Қасенова Ж.М., Ермағамбет Б.Т., Кенжекара П.Г., Насырова Д.К., Саулебекова M.Ye ., Imbayeva D. S., The influence of modified kalium humate on the content of petroleum products in the soil // Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдарының жинағы // Заманауи ғылым: өзекті мәселелер және оларды шешу жолдары" ҚазТБУ – Астана, 2024. – Б. 250.
7. Kassenova Zh.M., Kenzhekara P.G., Malgazhdarova A.D., Imbayeva D.S., Yermagambet B.T., Efficiency of using potassium humates in the remediation of oil contaminated soils // Ninth International Conference of the CIS IHSS on humic innovative technologies "Humic substances and green technologies" (HIT-2024) , Sailing club “Vodnik”, Moscow, October 25–28, 2024. – P.39.
8. Kazankapova M.K., Yermagambet B.T., Malgazhdarova A.D., Kassenova Zh.M.// Аnalysis of the composition of fulvic acids oxidized brown coal// Ninth International Conference of the CIS IHSS on humic innovative technologies «Humic substances and green technologies» (HIT-2024), Sailing club “Vodnik”, Moscow, October 25-28, 2024. 17 p.;

2025 жылы нөлдік емес импакт-факторы бар шетелдік басылымда 1 мақала (Web of Science немесе Scopus) Scopus деректер базасында CiteScore бойынша кемінде 50 (елу) пайыздық көрсеткішке және отандық немесе халықаралық конференцияларда баяндаманың 1 тезисіне ие болады.
КОКСНВО ұсынған отандық басылымда 1 мақала және пайдалы модельге ҚР ӘМ "Ұлттық зияткерлік меншік институты" РМК-ның 1 патентіне өтінім берілді:

1. M.K. Kazankapova, B.T. Yermagambet, Zh.M. Kassenova, S.R. Ordabayeva, A.B. Malgazhdarova // "Combined application of humic fertilizers and carbon dioxide for improvement cucumber growth" Қазтбу хабаршысы журналында,2025 ж.;

2. Авторлар М.К. Казанкапова, Б.Т. Ермағамбет, Ж.М. Қасенова, А.Б. Малғаждарованың "Аммоний гуматынан алынған фульвоқышқылдарын алу және тазарту әдісі" пайдалы моделіне өтінім.